PODSTAWY VBA

Wstęp

Visual Basic dla Aplikacji (VBA) to język programowania dzięki któremu można wykorzystać w pełni (często ukryte) możliwości aplikacji wchodzących w skład pakietu Microsoft Office lub innych aplikacji, w których ten język programowania jest wykorzystywany np. AutoCAD.

Warto poznać ten język programowania z kilku powodów:

• VBA jest językiem programowania łatwo dostępnym - wystarczy posiadać Worda, Accessa czy naszego Excela
• Jest popularny i coraz częściej wykorzystywany przez większą liczbę aplikacji
• Łatwo można nauczyć się programować w innych językach znając podstawy VBA
• Gotowe efekty pracy uzyskuje się nie zagłębiając się zbytnio w środowisko VBA

Powrót do menu

Nagrywanie makr

Jeżeli jakieś czynności są często powtarzane w programie Microsoft Excel, można je zautomatyzować nagrywając/rejestrując makro.
Makro jest zbiorem poleceń i funkcji, które są przechowywane w module Visual Basic i mogą być uruchomione zawsze, gdy zachodzi potrzeba wykonania danych czynności. Oczywiście odpowiednie makro należy wcześniej nagrać.
Do skorzystania z narzędzia do tworzenia makr tj. Rejestratora makr nie potrzeba posiadać praktycznie żadnej wiedzy z zakresu VBA.

Podsumowując:

• Makro to napisany lub zarejestrowany program przechowujący szereg poleceń Microsoft Excel, którego można póĽniej użyć jako pojedynczego polecenia.


• Makra są przeznaczone do automatyzacji złożonych zadań i zmniejszania liczby kroków wymaganych do wykonania często powtarzających się zadań.


• Makra są rejestrowane w języku programowania Visual Basic for Applications oraz można je także pisać bezpośrednio korzystając z edytora Visual Basic.

Powrót do menu

Edytor Visual Basic

Edytor Visual Basic to środowisko, w którym można edytować zarejestrowane makra oraz pisać nowe makra i programy w języku VBA.
Edytor Visual Basic to właściwy warsztat naszej pracy, w którym jesteśmy w stanie pisać kody programów.

Aby uruchomić Edytor Visual Basic możemy:

• Z menu Narzędzia można wybrać opcję Makro a następnie Edytor Visual Basic
• Można także użyć kombinacji klawiszy skrótu: Alt+F11
• Jeżeli jest widoczny pasek narzędzi Visual Basic, to wybieramy z niego przycisk Edytor Visual Basic

Powrót do menu

Typy danych

• Byte - liczby całkowite od 0 do 255
• Boolean - wartości logiczne: True (prawda) lub False (fałsz)
• Integer - liczby całkowite od -32 768 do 32 767
• Long - liczby całkowite od -2 147 483 648 do 2 147 483 647
• Single - liczby zmiennoprzecinkowe pojedynczej precyzji: od -3,402823E38 do -1,401298E-45 dla wartości ujemnych oraz od 1,401298E-45 do 3,402823E38 dla wartości dodatnich
• Double - liczby zmiennoprzecinkowe podwójnej precyzji: od -1,79769313486231E308 do -4,94065645841247E-324 dla wartości ujemnych oraz od 4,94065645841247E-324 do 1,79769313486232E308 dla wartości dodatnich
• Currency - duża precyzyjna liczba; może zawierać 19 cyfr, w tym cztery na prawo od przecinka. Wartości z przedziału: od -922 337 203 685 477,5808 do 922 337 203 685 477,5807
• Decimal - bardzo duża, bardzo precyzyjna liczba; może zawierać 29 cyfr oraz do 28 miejsc na prawo od przecinka. Wartości z przedziału: +/-79 228 162 514 264 337 593 543 950 335 bez przecinka dziesiętnego oraz +/-7,9228162514264337593543950335 z 28 miejscami po przecinku. Najmniejsza wartość niezerowa to: +/-0,0000000000000000000000000001
• Date - daty i godziny: od 1 stycznia 100 do 31 grudnia 9999
• Object - dowolne odesłanie do wartości typu Object
• String - tekst o zmiennej długości od 0 do 2 miliardów znaków
• String - tekst o stałej długości od 1 do 65 400 znaków
• Variant - dowolna wartość liczbowa w zakresie określonym dla typu Double
• Variant - taki sam zakres co dla zmiennej typu String zmiennej długości

Powrót do menu

Polecenie If... Then... Else...

If... Then... Else jest to prawdopodobnie najczęściej stosowana instrukcja warunkowa. Polecenie If... Then... Else warunkowo wykonuje blok instrukcji: jeśli pewien warunek jest spełniony (ma wartość True), należy wykonać pewien zakres poleceń, w przeciwnym przypadku, gdy warunek jest niespełniony (ma wartość False) program powinien wykonać inny blok poleceń.

Instrukcja ta przeważnie występuje w poniższej postaci:

If warunek Then
[blok kodu wykonywany w przypadku, gdy warunek ma wartość TRUE]
Else
[blok kodu wykonywany w przypadku, gdy warunek ma wartość FALSE]
End If

Powrót do menu

Polecenie Select Case

Instrukcja Select Case sprawdza wyrażenie tylko raz i w zależności od jego wartości, wykonuje określony blok instrukcji.
Każda instrukcja Case w strukturze Select Case określa jedną z potencjalnych wartości, którą może zwrócić wyrażenie. Gdy wartość wyrażenia jest taka sama jak wartość określona przez instrukcje Case wykonywany jest kod związany z tą instrukcją Case.
Jeżeli wartość wyrażenia nie odpowiada żadnej wartości określonej przez instrukcje Case, to wtedy wykonywany jest blok kodu powiązany z instrukcją Case Else.
Polecenie Select Case może zawierać wiele instrukcji Case, jednak może zawierać tylko jedną instrukcje Case Else.

Poniżej przedstawiona została podstawowa forma instrukcji Select Case:

Select Case Wyrażenie
Case Wartość1
[blok kodu wykonywany, jeżeli Wyrażenie równa się Wartość1]
Case Wartość2
[blok kodu wykonywany, jeżeli Wyrażenie równa się Wartość2]
... Case Else
[blok kodu wykonywany, jeżeli Wyrażenie nie równa się żadnej z wartości określonej przez instrukcje Case]
End Select

Powrót do menu

Pętle warunkowe Do... Loop

Bardzo wygodnym narzędziem w programowaniu są pętle. Służą one do wielokrotnego wykonywania danego bloku kodu. Pętle można użyć do obliczeń matematycznych, wyodrębnienia fragmentów danych lub do wykonania powtarzających się operacji na wielu obiektach.
Instrukcja Do...Loop używana jest, gdy nie wiemy ile razy pętla ma być wykonana. Jest to pętla warunkowa, w której kluczową rolę odgrywa warunek. Blok kodu umieszczony wewnątrz pętli jest powtarzany tak długo, jak długo pewien warunek jest spełniany (ma wartość True) lub do momentu, gdy ten warunek zostanie spełniony (uzyska wartość True).

Poniżej zostały przedstawione odmiany pętli warunkowej Do...Loop:

• Do...Loop - wielokrotnie wykonuje blok kodu tak długo, aż instrukcja warunkowa umieszczona wewnątrz tej pętli wykona instrukcję Exit Do. W tym przypadku użycie instrukcji Exit Do jest praktycznie obowiązkowe, gdyż w innym przypadku pętla byłaby wykonywana w nieskończoność.
• Do While...Loop - rozpoczyna i powtarza blok kodu umieszczony wewnątrz pętli, jeżeli jest spełniony warunek umieszczony na początku tej pętli.
• Do...Loop While - wykonuje blok kodu umieszczony wewnątrz pętli jeden raz i powtarza go tak długo, jak długo jest spełniony warunek umieszczony na końcu pętli.
• Do Until...Loop - rozpoczyna i powtarza blok kodu umieszczony wewnątrz pętli, dopóki nie zostanie spełniony warunek umieszczony na początku tej pętli.
• Do...Loop Until - wykonuje blok kodu umieszczony wewnątrz pętli jeden raz i powtarza go do czasu, gdy zostanie spełniony warunek umieszczony na końcu pętli.

Powrót do menu

Pętla warunkowa For... Next

Pętla For... Next powtarza pewien blok instrukcji określoną ilość razy. Pętlę tą stosuje się, jeżeli z góry wiadomo ile razy pętla ma być wykonana.

Podstawowa składnia pętli:

For Licznik = Początek To Koniec Step Krok
[blok instrukcji]
Next Licznik

Powrót do menu

Pętla warunkowa For Each... Next

Odmianą pętli For... Next jest instrukcja For Each... Next. Pętla ta służy do wykonywania operacji na obiektach kolekcji - powtarza grupę instrukcji dla każdego elementu tablicy lub obiektu w kolekcji (np. przeszukiwanie komórek w arkuszu Excela w celu znalezienia poszukiwanej wartości).

Podstawowa składnia pętli For Each... Next:

For Each element In kolekcja
[blok kodu wykonywany dla każdego elementu kolekcji]
Next element

Powrót do menu

Zmienne, Stałe, Tablice

Zmienna - posiadające nazwę miejsce w pamięci do przechowywania danych, które mogą ulegać zmianom w trakcie wykonywania programu. Każda zmienna powinna posiadać unikatową nazwę,za pomocą której jest identyfikowana w obrębie danego zakresu. Typ danych może być określony, ale nie jest to warunek konieczny.
Nazwy zmiennych muszą zaczynać się na literę oraz muszą być unikatowe w obrębie swego zakresu i nie mogą być dłuższe niż 255 znaków, a także nie mogą zawierać kropki ani znaku deklarującego typ.
Sposoby deklaracji zmiennych:
Dim Zmienna1
Dim Zmienna2 As Long

Stała - to element o nadanej nazwie, który zachowuje stałą wartość przez cały czas działania programu. Stałych można używać w dowolnym miejscu kodu programu zamiast ich rzeczywistych wartości.
Sposoby deklaracji stałych:
Const Stała1 = 100
Const Stała2 As Long = 200

Tablica - to zbiór kolejno indeksowanych elementów posiadający ten sam wewnętrzny typ danych. Każdy element tablicy posiada przypisany unikatowy numer indeksu. Dokonanie zmian dla jednego elementu w tablicy, nie ma wpływu na pozostałe jej elementy.
Sposoby deklaracji tablicy:
Dim MiesiacMaj(31)
Dim MiesiacMaj(1 To 31)
Dim MiesiacMaj(1 To 31) As String

Powrót do menu

Operatory arytmetyczne, łączące, porównania i logiczne

Operatory arytmetyczne:

• ^ potęgowanie
• * mnożenie
• / dzielenie - wykonuje dzielenie i zwraca wynik w postaci zmiennoprzecinkowej
• \ dzielenie - wykonuje dzielenie i zwraca wynik w postaci liczby całkowitej
• Mod - Modulo - wykonuje dzielenie i zwraca tylko resztę z przeprowadzonego dzielenia
• + dodawanie
• - odejmowanie

Operatory łączące:

• & - operator konkatenacji łączy dwa łańcuchy znaków w jeden

Operatory porównania:

• < mniejsze niż
• <= mniejsze lub równe
• > większe niż
• >= większe lub równe
• = równe
• <> nierówne
• Like - operator służący do porównywania łańcucha znaków ze wzorcem
• Is - operator służący do sprawdzania czy dwa elementy (zmienne obiektowe) odwołują się do tego samego obiektu

Operatory logiczne:

• And - zwracana jest wartość True w przypadku, gdy obydwa podwyrażenia mają wartość True
• Or - zwracana jest wartość True w przypadku, gdy przynajmniej jedno z podwyrażeń ma wartość True

Powrót do menu

Funkcja MsgBox

Funkcja MsgBox wyświetla okno dialogowe z jednym lub więcej przyciskami i czeka na reakcję użytkownika programu, po czym zwraca wartość typu Integer, która określa naciśnięty przycisk.

Składnia funkcji MsgBox jest następująca:

MsgBox(prompt[, buttons] [, title] [, helpfile, context])

W składni funkcji MsgBox argumenty z nawiasów prostokątnych są nieobowiązkowe. Dla funkcji MsgBox jedynym argumentem, który należy podać jest tekst wyświetlany w oknie (argument prompt). Nawiasów okrągłych używamy w przypadku, gdy funkcja jest przypisana do zmiennej.

Powrót do menu

Funkcja InputBox

W przypadku, gdy chcemy utworzyć proste okno do pobierania danych od użytkownika, możemy użyć funkcji InputBox. Za pomocą tej funkcji użytkownik może przekazać programowi dowolną wartość wprowadzoną z klawiatury.

Funkcja InputBox wyświetla okno dialogowe z polem tekstowym i dwoma przyciskami, po czym zwraca typ danych String będący zawartością pola tekstowego. W przypadku, gdy oczekujemy wprowadzenia cyfr używanych do obliczeń, to należy dokonać konwersji za pomocą funkcji Val. Kliknięcie przycisku OK lub naciśnięcie klawisza ENTER powoduje, że funkcja InputBox zwraca zawartość pola tekstowego oraz zwraca ciąg o zerowej długości (""), jeżeli zostanie kliknięty przycisk ANULUJ.

Składnia funkcji InputBox jest następująca:

InputBox(prompt[, title] [, default] [, xpos] [, ypos] [, helpfile, context])

W składni funkcji InputBox argumenty znajdujące się w nawiasach prostokątnych są nieobowiązkowe. Jedynym argumentem wymaganym dla funkcji InputBox jest tekst wyświetlany w oknie (argument prompt).

Powrót do menu